Diinta: Xudunta Nolosha Aadanaha
Diinta waa qayb muhiim ah oo ka mid ah nolosha aadanaha, waxayna door weyn ka qaadataa hab-dhaqanka bulshooyinka kala duwan. Diinta waxay bixiyaa hagid, nidaam, iyo xeerar bulsho oo salka ku haya caqiidooyin iyo caadooyin kala duwan. Dunida maanta, diinaha waaweyn sida Islaamka, Kiristanka, Yahuudiyadda, Hinduusiyadda, iyo Budhism-ka ayaa leh malaayiin raacsan, waxaana ay la yimaadaan falsafad iyo aragtiyo kala duwan oo nolosha khuseeya.
Islaamka: Diinta Xaqa iyo Nabadgelyada
Islaamku waa diinta ugu badan ee ay raacaan dadka Soomaaliyeed. Waa diin uu Ilaahay ku soo dejiyay Nebi Muxammad (SCW) iyadoo loo marayo Jibriil (CS). Quraanka Kariimka ah ayaa ah kitaabka ugu weyn ee Islaamka, waana mid dhameystiran oo bixinaya xeerar iyo tilmaamo nololeed oo dhamaystiran. Islaamku wuxuu xooga saarayaa cibaadada, akhlaaqda, cadaalada, iyo xiriirka bulshada.
Tiirarka Islaamka
- Kalimada Shahaadada – Waa markhaatifurka in aan Ilaah xaq lagu caabudo aan ka ahayn Allah, Muxammadna yahay rasuulkiisa.
- Tukashada (Salaadda) – Waa shan jeer oo salaad ah maalintii oo waajib ku ah qof kasta oo Muslim ah.
- Sakada – Waa bixinta qeyb kamid ah hantida si loo caawiyo masaakiinta.
- Soonka (Ramadaan) – Waa soonka bishii Ramadaan oo la faray Muslimiinta si ay u dhawraan cibaadada.
- Xajka – Waa booqashada Xaramka Maka mar uun nolosha qofkii awood u leh.
Faa’iidooyinka Diinta ee Nolosha
Diintu waxay leedahay faa’iidooyin fara badan oo qofka iyo bulshada u horseedaya nabadgelyo iyo isku duubni:
1. Hagid Nololeed
Diintu waxay bixiyaa tilmaamo cad oo qofka u sahla in uu kala saaro sax iyo khalad. Waxay baraysaa akhlaaq wanaagsan, daacadnimo, iyo dulqaad, taasoo horseed u ah nolol suubban.
2. Xiriirka Bulshada
Diinta Islaamku waxay dhiirigelisaa in bulshadu is jecleysato, isku naxariisato, oo la iska warqabo. Waxay dhiirigelisaa in la caawiyo kuwa baahan iyo in la taageero kuwa dhibaateysan.
3. Nabadda iyo Xasiloonida
Qofka haysta diin adag oo sax ah, wuxuu helayaa xasilooni iyo kalsooni. Diintu waxay qofka baraa in uu aamino qadarka Allah, taasoo yaraysa walbahaarka iyo cabsida nolosha.
4. Nadiifinta Nafta
Cibaadada sida salaadda, soonka, iyo xuska Alle waxay nadiifiyaan qalbiga iyo nafta. Waxay qofka ka fogeyneysaa dunuubta, kana dhowrayaa wax kasta oo xun.
Diinta iyo Sayniska
Inkasta oo ay jiraan dad u haysta in saynisku ka hor imaanayo diinta, haddana dhab ahaantii, diinta Islaamku waxay dhiirigelinaysaa barashada cilmiga iyo aqoonta. Quraanka Kariimka ah wuxuu xusay arimo badan oo la xiriira sayniska, sida abuurka aadanaha, hab-dhiska cirka iyo dhulka, iyo xitaa qaanuunyada dabiiciga ah ee lagu ogaanayo jiritaanka Allah.
Diinta iyo Akhlaaqda
Akhlaaqda wanaagsan waa mid ka mid ah waxyaabaha ugu muhiimsan ee diintu adkeyso. Nebi Muxammad (SCW) wuxuu yiri: “Waxaan loo soo diray inaan dhameystiro akhlaaqda suubban.” Waxaa muhiim ah in Muslimiintu ay dhaqmaan akhlaaq wanaagsan sida run sheegidda, dulqaadka, wax wanaajinta, iyo dhowridda ballanqaadka.
Diinta iyo Mustaqbalka
Dunida maanta oo ay la soo daristay dhibaatooyin badan sida fowdada, sinnaan la’aanta, iyo burburka qoysaska, waxaa muhiim ah in la xoojiyo diinta iyo barashada cilmiga saxda ah ee Islaamka. Waxaa lagama maarmaan ah in dhalinyarada lagu barbaariyo dhaqanka suuban ee diinta Islaamka si ay uga fogaadaan waxyaabaha halaagga u horseedaya bulshada.
Gunaanad
Diinta waa udub dhexaadka nolosha qof walba. Waa iftiin hagaya aadanaha, oo ka ilaalinaya mugdiga jahligaa iyo qalalaasaha. Islaamku wuxuu bixiyaa xalal sugan oo qofka iyo bulshada u horseedaya nolol wanaagsan. Sidaa darteed, waxaa muhiim ah in qof walba uu dadaal u galo fahamka diintiisa si uu u noolaado nolol xasiloon, caafimaad qabta, isla markaana lagu raalli yahay Alle (SW).
